Gönen İğne Oyası
14 Aralık 2022 Çarşamba
Tescil No : 184
Koruma Tarihi : 23.02.2010
Başvuru No : C2010/006
Başvuru Sahibi : Gönen Belediye Başkanlığı
Başvuru Sahibinin Adresi : Atatürk Cad. Hükümet Meydanı Gönen Belediye Binası Gönen Balıkesir
Coğrafi İşaretin Adı : Gönen İğne Oyası
Ürünün Adı : İğne Oyası
Coğrafi İşaretin Türü : Mahreç İşareti
Coğrafi Sınırı : Türkiye
Coğrafi İşaretin Kaynaklandığı Alan: Gönen
Kullanım Biçimi : Markalama
Diğer bilgiler ektedir.
Teknik özellikleri ve denetim biçimi ekte verilen coğrafi işaret; 13.02.2014 tarih ve
28912 sayılı Resmi Gazetede ilan edilmiştir. 555 sayılı Coğrafi İşaretlerin Korunması
Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararname’nin 12 nci maddesi gereğince 23.02.2010
tarihinden geçerli olmak üzere tescil edilmiştir.
Tescil No : 184
Coğrafi İşaret : Gönen İğne Oyası
Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri:
Oya, süslemek ve süslenmek ihtiyacıyla yapılan ve tekniği örgü olan bir el sanatıdır. İğne oyası iğne
ile kumaş, kalın iplik ve zincir üzerine düğüm atılarak yapılan örgü türüdür. İğneye takılı ipliğin,
oluşturulan küçük gözeneklerden geçirilip sıkıştırılması, düğümlenmesi ile oluşan yüzeylerin iki veya
üç boyutlu bir el işidir.
Oyacılık ve özellikle oya yapımı çok ince ve narin bir el işleri sanatıdır. İğne Oyası; turistik el
sanatları grubuna giren ev ve süs eşyası türünden, takı ve süs amacıyla ağırlıklı olarak hanımlar
tarafından kullanılan esteki ve sanatsal özelliklere sahip bir eşya türüdür.
Balıkesir Gönen Yöresinde iğne oyacılığı uzun yıllardır 7 yaşından 77 yaşına kadar pek çok bayan
tarafından en ince ayrıntılarına kadar öğrenilmiş ve üzerinde uzmanlaşılmış olan bir sanat, meslek ve
iş türüdür.
Gönen İğne Oyasında iğne oyası temelini oluşturan Zürafa Tekniğinin üst üste çalışılması sonucunda
oluşan kafes görünümündeki gözemesiz ilmik kullanılır. Diğer yörelerin tamamında üçgen (gözemeli)
ilmik kullanılmaktadır. Bir diğer özellik ise yapılan tüm ürünlerde Zürafa üzerine, yörede Bacak
olarak tanımlanan (Şekil A) görüntüde dik konumda yan yana sıralanmış fiyonklar uygulanır. Bacak
figürü Gönen'de üretilen ürünlerin büyük çoğunluğunda kullanılmaktadır.
Şekil A
Üretim Metodu:
Oya yapımında tekniğe uygun araçlar kullanılır. İğne, ince ve uzun olarak çelik maddesinden
üretilmiştir. Arkasında iplik geçebilecek deliği olan 5-7 cm boyundadır. Tığ, çelikten üretilmiş
iğneden uzun ve daha kalın 10-13 cm boyunda çengeli olan bir araçtır. Makas, oya yapan kadının
kullanabileceği en küçük uçların bile kesiminde kullanılabilecek ve çoğunlukla eğri ve keskin küçük
nakış makasıdır.
Tescil No : 184
Coğrafi İşaret : Gönen İğne Oyası
Gönen İğne Oyası yapımında naylon, filoş, ipek, pamuklu ve polyester (sentetik) iplik
kullanılmaktadır. Kullanılan oya iplikleri incelik ve kalınlık durumlarına göre 50-60 numaralı
olabilmektedir. Naylon iplikle imal edilen oyalar uzun ömürlüdür, yırtılmaz, sökülmez ve kolay
eskimez, istenilen renge boyanabilir. İmali kolaydır. Filoş iplikle yapılanları yıkandığında buruşmaz,
oyalar ise kendini çekmez, ütü istemez. İpek iplik ile oya ise en narin ve imali en zor olan üründür.
Kullanıcıların en çok tercih ettiği üründür. Pamuk iplik ile imalat ise naylon ile yapılan imalata göre
zordur. Kullanıcılar tarafından rengi (krem) nedeni ile tercih edilmektedir.
Kök, iğne oyasının ilk başlangıç noktası olup zürafanın tekrarı ile oluşur. Kök; iğne oyasında ana
motifin oluşturduğu üçgen biçimindeki şekil veya kare ilmekli ara ya da yardımcı motiftir.
Kare ilmekli düğüm (zürafa) (Şekil B) yapımı işlem basamakları:
Şekil B
1. Kumaşı ikiye katlayınız, sol elinize alınız.
2. İğneye geçirdiğiniz ipliğin ucunu başlangıç noktasında, kumaşla işaret parmağı arasında tutunuz.
3. Zürafa derinliğine göre kumaşa önden batınız.
4. İpliğin başlangıç ucunu iğnenin üzerinden sağdan sola doğru geçiriniz.
5. İğnenin alt ucundaki çift kat olan iplikleri, iğnenin altından geçirerek sağa alınız.
6. İğneyi çekerek ilmeği sıkıştırınız.(bir ilmek yapılmıştır).
7. Yapacağınız oyanın özeliğine göre, yaptığınız ilmeğin aynısından 5-7 veya daha fazla yapınız.
8. Son ilmeğin ortasına bir ilmek yapınız.(Geriye dönüş).
9. Sırasıyla diğer ilmeklerin ortasına da ilmek atınız.
10. En son yaptığınız ilmeğin ortasına bir ilmek yapınız (Geriye dönüş).
11. Bu şekilde son ilmek kalıncaya kadar işleme devam ediniz.
Tescil No : 184
Coğrafi İşaret : Gönen İğne Oyası
Bacak (Şekil C) yapım işlem basamakları:
Şekil C
1. İpinizi bir zürafaya düğümleyiniz.
2. İpte bolluk bırakarak ikinci zürafaya ipinizi düğümleyiniz.
3. İlk sırada bol bıraktığınız ipin ortasında iğnenizi geçirerek üçüncü düğümü yapınız.
4. Üstte olan ipinizi kumaştaki işlem yaptığınız zürafanın yanındaki zürafaya düğümleyerek aşağıya
ininiz.
5. İğnenizi dik konumda olan ipliklerin altından, ortasına gelecek şekilde geçirip düğüm yapınız.
6. İğnenizi yukarıdan en son uzun attığınız ipin üzerine düğümleyip bir tane bacak (fiyonk şeklinde)
figürünü tamamlayınız.
7. Tekrar kumaşta bir sonraki zürafaya batmak suretiyle ikinci bacak figürü için işlemi başlatınız.
Denetleme:
Gönen Belediye Başkanlığının koordinatörlüğünde; T.C. Gönen Kaymakamlığı Halk Eğitim Merkezi
ve Akşam Sanat Okulu Müdürlüğü ve T.C. Gönen Kaymakamlığı Kız Teknik ve Meslek Lisesi
Müdürlüğü tarafından görevlendirilen teknik personeller tarafından ürünün ayırt edici özellikleri ve
üretim metodu konusunda denetleme yapılacaktır.
